مقدمه: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر محرومیت از خواب بر پاسخ ­های کورتیزول و تستوسترون، شاخص­ های اجرای بی هوازی، خستگی و لاکتات خون در مردان فعال بود. به همین منظور 12 آزمودنی  مرد سالم و فعال رشته تربیت بدنی با میانگین سن 25/2±23، قد 1/1±5/174 و وزن 8/7±5/69 انتخاب و مورد پژوهش قرار گرفتند.

مواد و روش ها: بی خوابی شامل یک شب بود که از طریق مطالعه، بازی شطرنج، کار با کامپیوتر و... اعمال شد. کورتیزول و تستوسترون با استفاده از کیت های Liaison ﺳﺎﺧﺖ ﻛﺸﻮر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن انجام گرفت. شاخص ­های عملکردی توان بی هوازی با استفاده از تست فوق بیشینه وینگیت و لاکتات خون با استفاده از دستگاه لاکتومتر در زمان های قبل از ناشتا، قبل و بلافاصله پس از تست بی هوازی و در نهایت 5 دقیقه پس از انجام تست مورد ازیابی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده­ ها با استفاده از آزمون های تی زوجی وابسته و مستقل انجام شد.

یافته های پژوهش: نتایج نشان داد فعالیت ورزشی بیشینه متعاقب یک شب بی ­خوابی نسبت به ­خواب موجب افزایش معنادار کورتیزول(P=0.03) و کاهش معنادار تستوسترون(P=0.01) می شود ولی تغییرات معناداری در عملکرد توان بی­ هوازی و شاخص خستگی ایجاد نشد(P=0.06, 0.11, 0.21). لاکتات خون فقط در زمان بلافاصله بعد از تست وینگیت در مرحله خواب نسبت به بی خوابی کاهش معناداری را نشان داد(P=0.02) و در دیگر زمان ­های استراحت، قبل و 5 دقیقه بعد از انجام تست وینگیت تغییرات معناداری مشاهده نشد(P=0.061, 0.053, 0.26, 0.61).

بحث و نتیجه گیری: در پژوهش حاضر نشان داده شد بی­ خوابی اثرات معناداری بر تغییرات هورمونی کورتیزول و تستوسترون دارد ولی بر کاهش عملکرد بی­ هوازی و ایجاد خستگی اثر معناداری نداشت هر چند که میزان لاکتات بلافاصله پس از خواب و متعاقب فعالیت بی­ هوازی بیشینه نسبت به مرحله بی­ خوابی کاهش معناداری داشت این تغییرات هورمونی احتمالاً به دلیل استرس و فشار روانی ناشی از بی خوابی و هم چنین به دلیل فشار ناشی از فعالیت ورزشی می باشد.