مقدمه: بافت بیضه از بافت ‌های حساس در برابر عوامل خطرزای محیطی می ‌باشد. تغییرات ساختاری و عملکردی در فرآیند اسپرم زایی از مهم‌ ترین فاکتورهای دخیل در اختلالات باروری می باشد. متیل‌ فنیدات از مشتقات آمفتامین بوده و برای درمان سندرم بیش ‌فعالی کودکان، سندرم تاکی ‌کاردی، افسردگی و اختلالات خواب مورد استفاده قرار می‌ گیرد. مطالعات اندکی اثرات متیل ‌فنیدات بر بافت‌ بیضه را بررسی نموده ‌اند. در تحقیق حاضر اثرات مصرف کوتاه‌ مدت و بلند مدت متیل‌ فنیدات بر ساختار میکروسکوپی و فراساختاری بافت بیضه در موش ‌های صحرایی نر بالغ مورد ارزیابی قرار گرفت.

مواد و روش ها: 30 سر موش صحرایی نژاد ویستار در سه گروه کنترل، درمان کوتاه مدت به مدت دو هفته با متیل فنیدات (mg/kg/day10) و درمان بلند مدت به مدت هشت هفته با متیل فنیدات(mg/kg/day10) مورد استفاده قرار گرفت. در پایان دوره، ارزیابی های هیستومورفولوژی و فراساختاری بافت بیضه با استفاده از روش های رایج بافت شناسی و میکروسکوپ الکترونی صورت گرفت.

یافته های پژوهش: مصرف وابسته به زمان متیل فنیدات با بروز تغییراتی در بافت بیضه نظیر تغییر شکل لوله‌ های اسپرم ساز، بی ‌نظمی سلول های دیواره لوله های اسپرم ساز و آتروفی لوله ‌ها همراه شد. تغییر شکل میتوکندری ها و افزایش رشته های کلاژن و ضخامت غشای پایه از جمله تغییرات سلولی و ساختاری مشاهده شده در سطح فراساختاری بافت بیضه بود.

بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که فرآیند تولید سلول‌ های اسپرماتوزوئید متعاقب مصرف کوتاه مدت متیل ‌فنیدات به‌ صورت موقتی کاهش می ‌یابد، اما به مرور زمان و با تکرار بیشتر تجویز این ترکیب، نوعی عادت یافتگی و مقاومت بافتی به‌ متیل ‌فنیدات رخ می ‌دهد.