مقدمه : پستان در طول دوره های قاعدگی، حاملگی، بارداری و یائسگی تحت تأثیر مداوم تغییرات فیزیکی و فیزیولوژیکی قرار می گیرد. اهمیت بیماری های پستان با افزایش روزافزون ابتلا به سرطان پستان افزایش می یابد. با توجه به شیوع بالای اختلالات پستانی در زنان این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توده های پستان در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان آران و بیدگل در سال 1390 انجام شد.

مواد و روش ها: این مطالعه مورد شاهدی بر روی 198 نفر از زنان دارای توده پستانی و 198 نفر بدون توده پستانی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت شهرستان آران و بیدگل انجام شد. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه ای شامل اطلاعات دموگرافیک، باروری زنان و راه های تشخیص آن انجام شده است.

یافته های پژوهش : نتایج نشان داد  شانس داشتن توده در افراد با سابقه  کیست خوش خیم نسبت به افراد بدون کیست  برابر با 0.76 OR=   است. شانس داشتن توده در افراد با سابقه  فیبروکیستیک  نسبت به افراد بدون کیست  برابر با 5 OR=    است و شانس داشتن توده در افراد با سابقه  فیبروآدنوم   نسبت به افراد بدون کیست  برابر با  33 OR= است. که  فقط داشتن سابقه  فیبروآدنوم   معنی دارشد.

بحث و نتیجه گیری : توده های خوش خیم پستانی در مرحله ای از زندگی بسیاری از زنان دیده می شود که این توده ها در اکثریت موارد مربوط به زنان در سنین باروری می باشد. اگرچه شایعترین توده ها در سن باروری از نوغ خوش خیم یعنی فیبروکیستیک و فیبروآدنوم بوده ولی به دلیل وجود رابطه معنی دار بروز توده ها با سابقه داشتن توده، لزوم توجه بیشتر به تشخیص زودرس و مطالعات غربالگری و معاینه زنان جوان در سن پایین تر نسبت به جوامع غربی توصیه می گردد.