اکبر ملک احمدی، مهدی روزبهانی، حمیدرضا حکمت، مسعود صادقی،
دوره ۲۹، شماره ۵ - ( ۹-۱۴۰۰ )
چکیده
مقدمه: خطای ادراک بینایی (VPE)، بهویژه در اندازهگیری کمیتهای فیزیکی، مهمترین جنبۀ خطای ادراک است که تأثیر مهمی بر ابعاد زندگی بشر دارد. هدف پژوهش حاضر طراحی، ساخت و هنجاریابی آزمون سنجش خطای ادراک بینایی (VPEMT) بر مبنای دامنههای توزیع آن در جامعۀ ایرانی، بهمنظور مقایسۀ افراد و گروههای مختلف از نظر قرار گرفتن نمره و میانگینهای آنان در این دامنه است.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی است که ابتدا تعدادی کارت با تصویر دو پارهخط نامساوی -بهجز یک مورد بهعنوان معیار- به شکل (T) طراحی و روی افرادی آزمایش شد. درنهایت، VPEMT شامل ۱۴ کارت «(Ta, Tb, …Tn) با اختلاف نیم سانتیمتر در خط عمود» و یک پرسش با سه گزینه پاسخ تهیه و بهصورت مقدماتی روی ۹۰ نفر از هر دو جنس (۶۵-۱۶ سال) اجرا گردید و نتیجۀ آن مبنای انجام پژوهش قرار گرفت. جامعۀ آماری شامل افراد بین ۱۵-۴۵
سال (با میانگین ۲۶ سال) است که ۹ ماه ساکن شهر ایلام بودند. درنهایت، تعداد نمونهها برابر ۹۰۰ نفر به مقدار مساوی از هر دو جنس تعیین گردید. این تعداد بهصورت تصادفی بلوکی-خوشهای انتخاب و با VPEMT سنجیده شدند.
یافتههای پژوهش: روایی و پایایی VPEMT از طریق دونیمه کردن، درون و بین آزمونگران و تکرار به ترتیب ۰,۹۲ تا ۰,۹۸=r و ۰,۹۷=r برآورد گردید. VPE توزیعی تقریباً نرمال با مشخصات میانگین ۹۷/۷، میانه ۸، نمای ۹، پراکندگی ۹، دامنه بین ۱۲-۳ و برش تشخیصی (Td/۱۰) در سطح ۸۰ درصد و کمترین و بیشترین مقدار خطای ۶-۵/۱ سانتیمتر در هر ۱۲ سانتیمتر داشت. برآورد خطای معیار، فواصل اطمینان میانگین جامعه از میانگین گروه در سطح ۰۵/۰ را بین ۱±۴۰ میلیمتر (۳۹>µ>۴۱) نشان داد.
بحث و نتیجهگیری: بر اساس یافتههای پژوهش میتوان نتیجه گرفت که VPEMT در نشان دادن مقدار خطای ادراک بینایی، در جمعیت ۴۵-۱۵ سال، بر مبنای دو ملاک میانگین و واقعیت، روایی و پایایی بسیار بالایی دارد و از قابلیت استفادۀ تشخیصی-گزینشی در گروههای مختلف در این دامنۀ سنی و تحقیقاتی برخوردار است؛ همچنین پتانسیل ارتقا به دستگاه الکترونیکی یا نرمافزاری دقیق و خودکار به این منظور را دارد، بهنحویکه آزمودنی با فشردن کلید مدنظر، مقدار خطای ادراک خویش را دریافت کند.