مقدمه: از آن جا که کودکان مبتلا به سندرم داون از مشکلات تولیدی از جمله مشکلات واجی رنج می­ برند، و به نظر می ­رسد که چنین اختلالاتی در زبان ­های مختلف متفاوت باشند، لذا در این مطالعه به بررسی مقایسه ­ای فرآیند­های واجی در کودکان دو زبانه (فارسی-کردی) مقطع ابتدایی مبتلا به سندرم داون در دو زبان فارسی و کردی پرداخته می­ شود.

مواد و روش­ ها: روش تحقیق از نوع میدانی و توصیفی بوده و جامعه آماری مورد استفاده کودکان دو زبانه کردی-فارسی آموزش پذیر مقطع ابتدایی مبتلا به سندرم داون در مدارس شهر ایلام بوده که همه از نظر شنوایی و اندام­ های گفتاری طبیعی بودند و در مجموع مشتمل بر ده نفر بوده ­اند. از آزمون رایج و استاندارد آواشناسی کردی و فارسی متداول در مدارس استثنایی برای  استخراج فرآیند­های واجی استفاده­ شده و هم چنین تجزیه و تحلیل داده­ ها به کمک نرم افزار SPSS   و استفاده از آزمون t انجام شده است.

یافته­ های پژوهش: تحلیل انجام شده بر روی داده­ های تحقیق نشان داد که بین عملکرد زبانی بیماران در دو زبان کردی و فارسی تفاوت معناداری وجود ندارد و اختلالات واجی آن ها در دو زبان تقریباً به یک میزان است. علاوه بر آن هیچ گونه ارتباط معناداری بین جنسیت و اختلالات واجی در اکثر فرآیند­های واجی مشاهده ­نشد، و عملکرد دخترها و پسرها تقریباً یکسان بود، و صرفاً فرآیندهای جانشینی، و کاهش خوشه ­ای بین پسران و دختران، دارای تفاوت معناداری بود(P<0.002).

بحث و نتیجه ­گیری: در مجموع بررسی ارتباط بین متغیرهای جنسیت، زبان و فرآیند­های واجی نشان می ­دهد، که ارتباط معناداری بین نوع زبان و جنسیت و آگاهی واجی وجود نداشته است و خطا­های واجی ممکن است ناشی از انحراف باشد.