مقدمه: ترکیبات لیپیدی به کار رفته در ساختار اسپرماتوزوئید نقش مهمی در  عملکرد آن دارد. هم چنین شواهدی مبنی بر تاثیر مستقیم نوع لیپید موجود در خوراک بر روی روند اسپرماتوژنز، کیفیت اسپرماتوزوئید و میزان تحرک آن در دسترس است. اما از آن جایی که در مورد ارتباط بین مقادیر لیپیدهای سرمی با ساختار و عملکردهای آندوکرینی و اگزوکرینی بیضه تحقیقات اندکی در دسترس است، تحقیق حاضر انجام شد.

مواد و روش ها: مطالعه حاضر بر روی 60 سر موش صحرایی نر بالغ سالم انجام شد. برای اندازه گیری غلظت سرمی تستوسترون(شاخص آندوکرینی بیضه)، کلسترول تام، تری گلیسرید تام، لیپوپروتئین VLDL-c، لیپوپروتئین  LDL-cو لیپوپروتئین HDL-c؛ پس از آسان کشی حیوانات نمونه خون از طریق پونکسیون قلب اخذ شد. کلسترول و تری گلیسرید تام به روش آنزیمی، لیپوپروتئین ها به روش رسوب دهی و میزان تستوسترون به روش رادیوایمونواسی اندازه گیری شد. اندیس های تشریحی شامل وزن، محیط اسکروتوم، طول و عرض بیضه اندازه گیری شد. جهت بررسی هیستومورفومتریک سلول های جنسی (شاخص اگزوکرینی بیضه)، مقاطع پارافینی 5 میکرونی تهیه و با روش هماتوکسیلین-ائوزین رنگ آمیزی شد. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه مورد تجزیه و تحلیلی آماری قرار گرفتند.

یﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ: نتایج این مطالعه نشان داد که میزان سرمی HDL-c با قطر سلول های لیدیگ بیضه(r=0.38; P<0.05)، قطر لوله های اسپرم ساز(r=0.69; P<0.01)، وزن بیضه(r=0.85; P<0.001)، محیط اسکروتوم(r=0.38; P<0.05) و هم چنین مقادیر تستوسترون(r=0.85; P<0.001) همبستگی مثبت دارد. مقادیر سرمی تری گلیسرید با قطر سلول های لیدیگ بیضه(r= -0.82; P<0.001) و میزان ارتفاع اپیتلیوم زایای بیضه(r= -0.79; P<0.001) همبستگی منفی داشت. مقادیر سرمی VLDL-c با قطر سلول های لیدیگ بیضه(r= -0.73; P<0.01) و میزان ارتفاع اپیتلیوم زایای بیضه(r= -0.81; P<0.001) همبستگی منفی داشت. هم چنین مقادیر سرمی تری گلیسرید با وزن بیضه(r=0.81; P<0.001) همبستگی مثبت نشان داد.

ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی: بر اساس نتایج این مطالعه می توان نتیجه گرفت که لیپوپروتئین HDL-c با شاخص ﻫﺎی آﻧﺎﺗﻮﻣﯿﮏ و ﻫﯿﺴﺘﻮﻣﻮرﻓﻮﻣﺘﺮیﮏ ﺑﯿﻀﻪ رابطه مثبت دارد، اما تری گلیسرید تام و لیپوپروتئین VLDL-c با عملکردهای آندوکرینی و اگزوکرینی بیضه ارتباط منفی دارند.