:: دوره 28، شماره 6 - ( 11-1399 ) ::
جلد 28 شماره 6 صفحات 106-97 برگشت به فهرست نسخه ها
تأثیر مداخله ی آموزشی‌‌ مبتنی بر نظریۀ رفتار‌‌ برنامه‌‌ ریزی‌‌شده، در پیشگیری از سوء‌‌مصرف مواد روان‌گردان در دانش‌‌‌آموزان دختر دبیرستان‌‌های شهر ایلام
مژگان بشیری1 ، زهرا جلیلی* 2، داود شجاعی زاده1
1- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکدۀ علوم و فناوری‌های پزشکی، دانشگاه علوم تحقیقات تهران، تهران، ایران
2- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکدۀ علوم و فناوری‌های پزشکی، دانشگاه علوم تحقیقات تهران، تهران، ایران ، zahra.jalili@gmail.com
چکیده:   (1879 مشاهده)
مقدمه: ﻣﺼﺮف مواد مخدر و روان‌گردان، آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و وﻳﺮاﻧﮕﺮی بر ﺟﺴﻢ و روح اﻧﺴﺎن دارد و سبب اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎاﻣﻨﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ شده اﺳﺖ. با توجه به اینکه درمان اعتیاد دشوار است، همواره بر پیشگیری تأکید می‌‌شود؛ به همین علت، پژوهش حاضر‌‌ با هدف تعیین تأثیر مداخلۀ ‌‌آموزشی‌‌ مبتنی بر نظریۀ‌‌‌‌ رفتار برنامه‌‌ریزی‌‌شده، در پیشگیری از سوء‌‌مصرف مواد روان‌گردان در دانش‌‌آموزان دختر دبیرستان‌‌های شهر ایلام در سال 1397-1396 انجام شد.
مواد و روش‌‌ها: این پژوهش، مطالعه‌‌‌‌‌ای RCT در سال تحصیلی 1397-1396 است که در آن، 120 نفر از دانش‌‌‌آموزان به‌طور تصادفی، در گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامۀ ‌‌محقق‌‌‌‌‌ساخته بر اساس نظریۀ ‌‌رفتار برنامه‌ریزی‌شده بود که پس از تأیید روایی و پایایی، در دو مرحلۀ ‌‌پیش‌‌آزمون و پس‌‌آزمون از آن استفاده گردید. محتوای آموزشی بر اساس نظریۀ رفتار برنامه‌ریزی‌شده و نتیجۀ تجزیه‌وتحلیل داده‌های اولیه، طراحی و در 5 جلسۀ مداخله اجرا شد. پس‌آزمون یک ماه بعد از اجرای آموزش‌ها انجام و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS vol.22، با آزمون‌های آماری شایپرو ویلک، آزمون t مستقل و زوجی تحلیل شدند.
یافته‌‌های پژوهش: نتایج آزمون‌های تحلیل کوواریانس و آزمون تی زوجی نشان داد مداخلۀ ‌‌آموزشی بر ارتقای آگاهی نسبت به رفتار دانش‌‌‌‌‌آموزان شهر ایلام دربارۀ ‌‌پیشگیری از سوءمصرف مواد روان‌گردان، در سطح خطای کمتر از 1 درصد مؤثر بوده است؛ مداخلۀ ‌‌آموزشی بر ارتقای نگرش نسبت به رفتار دانش‌‌‌‌‌آموزان شهر ایلام دربارۀ ‌‌پیشگیری از سوءمصرف مواد روان‌گردان، در سطح خطای کمتر از 1% تأثیر دارد؛ همچنین در سطح خطای کمتر از 1 درصد، مداخلۀ ‌‌آموزشی بر ارتقای هنجارهای انتزاعی، ارتقای قصد رفتاری دانش‌‌‌‌‌آموزان شهر ایلام دربارۀ ‌‌پیشگیری از سوءمصرف و ارتقای قصد رفتاری دانش‌‌‌‌‌آموزان شهر ایلام دربارۀ ‌‌پیشگیری از سوءمصرف مواد روان‌گردان، در سطح خطای کمتر از 1 درصد مؤثر بوده است.
بحث و نتیجه‌گیری: مداخلۀ ‌‌آموزشی مبتنی بر نظریۀ رفتار برنامه‌ریزی‌شده، بر رفتارهای پیشگیری‌کننده از مصرف مواد روان‌گردان در گروه مداخله مؤثر است. استفاده از فن‌های آموزشی با تکیه ‌بر الگوهای تغییر رفتار، آموزش مهارت‌های زندگی و توانمندسازی دانش‌‌‌‌‌آموزان، به‌‌‌‌‌منظور پیشگیری از اعتیاد و سوءمصرف مواد، به مسئولان آموزش‌وپرورش و سایر نهادهای ذی‌ربط توصیه می‏شود.
واژه‌های کلیدی: پیشگیری، سوء‌‌مصرف مواد ‌‌روان‌گردان، نظریۀ‌ رفتار برنامه‌‌ریزی‌‌شده، دانش‌آموز دختر
متن کامل [PDF 707 kb]   (525 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: آموزش بهداشت
دریافت: 1397/6/7 | پذیرش: 1399/6/24 | انتشار: 1399/12/10
فهرست منابع
1. Moini B, Kafami V, Barati M, Mosali AA. [Application of theory of planned behavior in predicting drug abuse and psychotropic drug application among hamadan city]. Hamadan Law J2012; 3: 21-8.
2. Behrad B. [School based prevention the best strategy for addiction prevention theory and practice]. Quarter J Soc Health Ad2013; 2:43-7. (Persian)
3. Kaveh M. Pathology of social diseases. 1 th ed. Tehran Soc Publication. 2010; P.34-9.
4. Khadijeh Fooladvand. Investigating the role of attitude towards substance use in the relationship between students' self-efficacy and preparedness for addiction. Int J Behav Sci2020; 13: 129-34.
5. Galanter M, Kleber HD. textbook of substance abuse treatment. 2th ed. Am Psychiatr Washington DC Publication. 2009; P.132-9.
6. Seyyedmaki H. [The role of the family in youth attitudes toward psychotropic drugs]. Reg Con Psychotrop Drug Arak Islam Azad Uni 2005; 2:34.
7. Hilmi S. Attitudes towards substance addiction: A study of Turkish University students. Edu Res Rev2015; 10:1015-22. doi.10.5897/ERR2015.2096
8. Barati M, Allahverdipour H, Moinei B, Farhadinasab A, Mahjub H. [Evaluation of theory of planned behavior-based education in prevention of ecstasy use among university Students]. Med J Tabriz Uni Sci 2011;33:20-9. (Persian)
9. Jazayeri AR, Rafiei H, Nazari MA. [Attitude of students in Tehran secondary school about addiction, social welfare quarterly]. Refah J2003; 2:217-29. (Persian)
10. Shekarchizadeh H, Khami M, Mohebbi SZ, Ekhtiari H, Virtanen JI. Oral health of drug abusers: a review of health effects and care. Iran J Publ Health. 2013; 42: 929-40.
11. Ghodse H. Drugs and addictive behaviour a guide to treatment. 3th ed. Cambridge Uni ublication. 2002; P.231-8.
12. Khademiashdari M. [The effect of life skills training on reducing individual factors of substance abuse among high risk students. Edu Psychol Alzahra Uni J2005; 2:42-8. (Persian)
13. Verdiipour A, Mohamadian N. [Investigation of factors affecting cigarette smoking among young and unemployed youth in hamadan city using perceptions attitudes model]. Hamadan Uni Med Scie 2005; 4:71-8.
14. Millan B, Onner M. Applying an extended version of the theory of planned behavior to illicit drug use among students. J Appl Soc Psychol 2003;33: 1662-83. doi.10.1111/j.1559-1816.2003.tb01968.x
15. Allahverdiipour M, Mohammadian A. R, Akbarian A. [Investigating factors influencing smoking among working and unemployed youth of Hamadan city using perceptions attitudes model]. Hamadan Uni Med Sci 2007; 2:32-7. (Persian)
16. Huang J H, Chien P, Cheng RB, Guo l. Substance abuse a comprehensive textbook. 3 th ed. Balt Maryland Will Wilk Publication.2016; P.152-8.
17. Bahrainiborojeni. [Comparing the effect of four different educational methods on high school students' attitude toward addiction and drugs]. J Add Res Tenth Annual 2014; 37:22-9. (Persian) doi.10.22108/CBS.2017.21762
18. Roberto T, Shafer GA, Marmo B. Introduction to psychometric theory. 1 th ed. NY Routl Publication. 2010; P.165-8.
19. MohammadKhani SH. Prevalence of Cigarette Smoking, Alcohol Drinking and Illegal Drugs Use among Iranian Adolescents. Journal of Kerman University of Medical Sciences; 2014. 19: 32-48. doi.org/12.1221/j. 1559-1816.2003.tb01968.x
20. Galanter M, Kleber HD. Textbook of substance abuse treatment. 2th ed. Am Psychiatr Washington DC Publication2009; P.83-8. doi.10.1016/j. conb.2013.01.018
21. Dolan JH. Ruiz P, Millman RB. Substance abuse a comprehensive textbook. 3 th ed. Balti Mary Will Wilk.2009; P.211-6.
22. Choi M, Krieger BN. [Investigation of factors affecting cigarette smoking among young and unemployed youth in Hamadan city using perceptions / attitudes model]. Hamadan Uni Med Sci2013; 2:11-6.
23. Noel X, Brevers D, Bechara A. [A neurocognitive approach to understanding the neurobiology of addiction]. Curr Opin Neurobiol Aug 2013; 23:6.
24. Jai k, Das MD, Rehana A, Ahmed MBBS, Yaronfinkel MD, Zulfiaar A, et al. [Interventions for adolescent substance abuse]. An Overview sys Rev 2016; doi.10.1016/j.jadohealth.2016.06.021.
25. Moradi M, Haydarnia AL, Babaii GR, Jahangiri M. [Investigating my training on the more centralized model of drug use among group workers]. J IslamAzad Uni Med Sci2009;19:33-8. (Persian)

Ethics code: IR.IAU.SRB.REC.1397.022



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 28، شماره 6 - ( 11-1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها